Kręgozmyk- (in. spondylolisteza)- jest to zjawisko kiedy kręg leżący powyżej przesuwa się do przodu wraz z całą kolumna kręgosłupa względem kręgu leżącego poniżej. Przesunięcie te wynika z przerwania ciągłości obu nasad łuku kręgu (obu stronna kręgoszczelina in. spondylolizis).

Najczęściej rozpoznawany występuję kręgozmyk młodzieńczy dysplastyczny wynikający z wadliwej budowy stawów, głównie dotyczy przejścia lędźwiowo-krzyżowego . Do przerwania ciągłości nasad łuku także może dojść w wyniku urazu. Trzecią grupę stanowią tzw kręgozmyki zwyrodnieniowe i więźniowe powstające powoli w procesie degeneracji krążków międzykręgowych oraz stawów międzywyrostkowych. Ze względu na przebieg schorzenia część kręgozmyków przez długi czas nie daje żadnych objawów. Kręgozmyki zaawansowane zmniejszają światło kanału kręgowego doprowadzając do ucisku korzeni nerowych. Kryęgozmyk najczęściej dotyka tzw. segmentów przejściowych kręgosłupa. W odcinku szyjnym spotykany jest na poziomie C7-Th1, w odcinku lędźwiowym na poziomie L5-S1.

Objawy
Charakterystyczne objawy przy kręgozmyku to ból centralny promieniujący bilateralne do kończyn. Ból nasila się przy zmianie pozycji, podczas wyprostu kręgosłupa. Nieleczony kręgozmyk nasila objawy neurologiczne jak zaburzenia czucia a w zajętych dermatomach, osłabienie odruchów ścięgnistych a przede wszystkim osłabienie siły mięśniowej kończyn.

Ze względu na różny przebieg i rozwój schorzenia kręgozmyki dzielimy na stabilne nie postępujące bądź powoli postępujące, podatne na leczenie zachowawcze terapie manualną, oraz kręgozmyki progresywne postępujące szybko i wymagające zabezpieczenia neurochirurgicznego.

Diagnostyka obrazowa
Pod kątem badania kręgozmyku wystarczy zrobić mało skomplikowane badnie RTG. Przy podejrzeniu kręgozmyku wymagane jest wykonanie zdjęć RTG skośnych tzw 3/4 na których widać szczeliny w nasadzie łuku. Zwykłe zdjęcie boczne przy nie wielkim kręgozmyku może nie budzić żadnych zastrzeżeń. Aby ocenić stan zaawansowania kręgozmyku i przede wszystkim jego stabilność zalecane jest zrobienie zdjęcia dynamicznego RTG w trakcie zgięcia i wyprostu kręgosłupa.

Kręgozmyk może występować w różnych stopniach zaawansowania, w celu uporządkowania powstała specjalna klasyfikacja Meyerdinga.

• stopień I – przesunięcie trzonów kręgów między sobą mniejsze niż 25%
• stopień II – przesunięcie trzonów kręgów między sobą w granicach 25-50%
• stopień III – przesunięcie trzonów kręgów między sobą w granicach 50-75%
• stopień IV – przesunięcie trzonów kręgów między sobą powyżej 75%

Leczenie kręgozmyków:

Terapia manualna

Po dokładnym zdiagnozowaniu schorzenia i ocenia jego stopnia zaawansowania, podstawową formą leczenia i najbardziej skuteczną jest fizjoterapia. Terapia manualna, osteopatia wykonywana przez dyplomowanego i certyfikowanego terapeutę pozwala zabezpieczyć miejsce schorzenia, przywrócić balans kostny, mięśniowy, czy powięziowy kręgosłupa, ale przede wszystkim w dużym stopniu zlikwidować dolegliwości bólowe. Leczenie manualne nie opiera się tylko na ingerencji w rejon uszkodzenia ale głównie na przywracaniu ruchomości i elastyczności wszystkich okolicznych stawów i tkanek aby w jak najlepszy sposób odciążyć segment zajęty chorobowo.

Kręgozmyk rozwija się latami przez cały ten czas ciało nasze kompensuje i reaguje starając się „samemu” zabezpieczyć miejsce osłabione. Zmiana ustawienia kości krzyżowej, zwiększenie napięcia mięśni przykręgosłupowych i powięzi, wyboczenia, skrzywienia trójpłaszczyznowe osi długiej kręgosłupa to tylko przykładowe reakcje na postępujący stan patologiczny (kręgozmyk). Ważne jest też położenie akcentu na aspekt edukacyjny pacjenta. Zrozumienie problemu kręgozmyku i wiążących się z nim następstw stanowi zabezpieczenie pacjenta przed dalszym postępowaniem choroby. Dzięki zabiegom manualnym i samo świadomości problemu osoba cierpiąca z powodu kręgozmyku może dalej funkcjonować bez większych deficytów i realizować się zawodowo.

Niestety wraz z rosnącą wiedzą i możliwościami skutecznego zabezpieczenia manualnego tego schorzenia, wciąż jest duża niechęć lekarzy do tej formy leczenia wynikająca niesłusznie z braku zaufania do umiejętności dyplomowanych terapeutów manualnych czy osteopatów.

Leczenie operacyjne

Operacja neurochirurgiczna ma za zadanie zespolić miejsce ześlizgu aby uniemożliwić dalsze przemieszczanie się kręgów między sobą. Jest to duża ingerencja w ciało pacjenta, przez co okres rekonwalescencji i powrotu do sprawności trwa przez cały rok. W trakcie powrotu do zdrowia po 1-3 miesięcy w zależności od opinii operatora pacjent wymaga fizjoterapii wspierającej proces leczniczy.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe, poprawa ruchomości i elastyczności okolicznych stawów, czy drenaż naczyniowy to tylko jedne z wielu dróg oddziaływania manualnego pod czas sesji terapeutycznych. Zabezpieczenie neurochirurgiczne kręgzmyku najczęściej wiąże się z wyłączeniem tego segmentu dalszej aktywności przez co stawy powyżej i poniżej zespolenia muszą przejąć (skompensować) funkcję operowanego rejonu.

Dlatego ważna jest wiedza pacjenta o własnym stanie pooperacyjnym kręgosłupa. Świadomość zagrożeń i ograniczeń wynikających z unieruchomienia segmentu, gdyż tylko w ten sposób pacjent jest w stanie bezpiecznie i bez bólu uczestniczyć we wszystkich sferach życiowych