Wypadki komunikacyjne czy z pozoru nie groźne stłuczki samochodowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn pourazowego zespołu bólu odcinka szyjnego kręgosłupa i głowy. Bardzo często objawy w wyniku szoku, stresu są wyciszone, ukryte i dopiera w następnych godzinach od wypadku zaczynają się pojawiać pierwsze symptomy, które nasilają się w ciągu następnych dni.

Należy zwrócić uwagę że nawet zrobienie kontrolnego podstawowego badania RTG w dniu zdarzenia rzadko wykazuje jakiekolwiek zmiany w strukturze ponieważ obrazuje ono tylko stan kośćca. Pamiętajmy że a w trakcie takiego urazu traumatyzacji ulegają przede wszystkim najbardziej narażone tzw. tkanki miękkie jak więzadła, mięśnie, nerwy, krążki międzykręgowe, które są całkowicie niewidoczne w obrazie radiologicznym.

Jednym z najczęściej występujących urazów odcinka kręgosłupa jest uraz typu whiplash co w tłumaczeniu znaczy „smagnięcie biczem”. Jak sama nazwa wskazuje uraz ten powstaje w wyniku działania na przemian bardzo dużych sił powodujących najpierw skrajny wyprost odcinka szyjnego kręgosłupa (odchylenie głowy do tyłu) a następnie maksymalne zgięcie (pochylenie głowy do przodu). Zjawisko to bardzo często ma miejsce w momencie uderzenia w tył samochodu osoby poszkodowanej.

W wyniku tego bezwładnego przemieszczenia głowy w trakcie przeprostu dochodzi często uszkodzenia, naciągnięcia tkanek miękkich po stronie brzusznej szyi i kompresji o struktur kostnych po stronie grzbietowej. W fazie drugiej, kiedy dochodzi do katapultowania karku w pozycję maksymalnego zgięcia, następuje nasilenie kontuzji dla struktur kostnych po stronie brzusznej tym razem ze względu na kompresję, oraz struktur po stronie grzbietowej wskutek naciągnięcia.

Struktury które mogą ulec szkodzeniu w trakcie whiplash:
– mięśnie otaczające szyje z przodu i z tyłu ( m. MOS, dźwigacz łopatki, mm. okolicy krtani etc.)
– więzadła ( np. więzadło podłużne przednie i tylne, więzadło karkowe, międzykolcowe itp.
– naciągnięcie nerwu bądź jego kompresja w otworze międzykręgowym
– urazy naczyń krwionośnych

Objawy kliniczne.
Dolegliwości przy urazie typu “smagnięcia biczem”moga być różne w zależności od pacjenta i mechanizmu urazu. Trudno jest zatem podać dokładną listę objawów klinicznych. Nie wszyscy pacjenci zgłaszają dolegliwości, które mogłyby być zgodne z taką listą.

Objawy mogą pojawiać się bezpośrednio po wypadku lub wiele godzin/dni później. Im szybciej pojawiają się objawy, tym większe ryzyko, że zaistniałe uszkodzenia mają poważny charakter.

Do najczęściej zgłaszanych objawów zaliczamy:
– ból szyi narastający w ciągu kilku, kilkunastu godzin od uraz
– ograniczenie ruchomości odcinka szyjnego kręgosłupa
– bóle lub/i zawroty głowy, czasem nawet mdłości
– sztywność karku ramion, ból między łopatkami
– drętwienia, mrówki i ból promieniujący do ręki
– problem z przełykaniem (krwiak zagardłowy)
– spazm, napięcie mięśni
– obrzęk karku
– szumy uszne
– ból i mrowienia twarzy

UWAGA
Każdy uraz typu “whiplash” prowadzi do niestabilności w obrębie kręgosłupa szyjnego*

Badania diagnostyczne:

Radiologia:
– Ujęcia dynamiczne w zgięciu – wyproście są kluczowe dla obiektywnej diagnozy uszkodzeń typu “whiplash”.
– W ten sposób stosunkowo łatwo jest zauważyć ukrytą niestabilność w obrębie karku.

Rezonans magnetyczny (MRI):
-Ocena stanu tkanek miękkich ( więzadła, ścięgna, mięśnie, nerwy dyski etc.)

Badanie manualne:
Jest to bardzo ważne badanie palpacyjne wykonywane przez kwalifikowanego terapeutę manualnego czy osteopatę. Diagnozie podlegają poszczególne segmenty odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa w korelacji z dolegliwościami zgłaszanymi przez pacjenta.

Leczenia:
Po urazie zaleca się najczęściej noszenie kołnierza ortopedycznego przez okres nie dłuższy niż 3 tygodnie aby nie doprowadzić do osłabienia mięśni szyi. Głównym zadaniem terapeuty jest uwolnienie napięcia skumulowanego w tkankach które jest główną przyczyną bólu. Przywrócenie prawidłowej ruchomości stawów oraz stymulacją mięśni do prawidłowej pracy to tylko jedne z celów stawianych w trakcie procesu leczenia. W miarę wczesne rozpoznane urazu typu whiplash, oraz jego odpowiednio poprowadzona rehabilitacja pozwala przyśpieszyć proces leczenia.

UWAGA
Niektórzy pacjenci cierpią na chroniczny zespół whiplash (4%), trafiają w metaforyczny ślepy zaułek. Dolegliwości na przemian pojawiają się i ustępują. Jednak ból karku zwykle pozostaje*
Dlatego warto nie przegapić i odpowiednio zabezpieczyć podejrzenie whiplash’a.

PAMIĘTAJMY
Prawidłowo ustawiony zagłówek w samochodzie pozwala często uniknąć bądź częściowo ograniczyć skutki urazu typu whiplash.

*Źródło: FICO Polska Patologia
Gabinet Załęski Fizjoterapia
Rehabilitacja Białystok
Rehabilitacja strukturalna dorosłych i dzieci.
www.arizonapain.com